Bron: Genpets
Kunstenaars kunnen het vastgelopen debat over genetische manipulatie openbreken, meent bio-ethicus Ellen ter Gast.
In de debatten over genetisch gemanipuleerde muizen voeren al twintig jaar lang dezelfde mensen dezelfde argumenten aan. Tegenstanders komen met noties als ‘intrinsieke waarde’ en ‘onnatuurlijk’. Voorstanders wijzen op de noodzaak voor het medisch onderzoek. Dodelijk saai, constateert Ellen ter Gast, die in december aan de Radboud Universiteit Nijmegen promoveert op onderzoek naar de verwachtingen en angsten achter de biotechnologie. “Die debatten leiden alleen maar tot meer bureaucratie. Terwijl toch al jaren vaststaat dat in Nederland genetische manipulatie wel mag voor medisch onderzoek maar niet voor de fun, ofvoor andere, minder dringende doelen.”
“lk vind lichtgevende muizen fascinerend”, vertelt Ter Gast. “Als het verder vrolijke en gezonde dieren zijn, waarom zouden ze dan niet als huisdier mogen worden verkocht? De reflex is echter al gauw: ‘Dat mag niet.’ Maar dergelijke clichématige reacties wil ik juist doorbreken. Zijn ze lelijk? Waarom dan? Mensen vinden vissen die van nature licht geven ook heel mooi. Zijn ze onnatuurlijk? Maar wat is dan natuurlijk? Het hele begrip natuurlijkheid staat op de helling nu DNA zo universeel blijkt te zijn dat je het van de ene soort naar de andere kunt brengen; en nu ook in de natuur soortgrenzen niet duidelijk blijken te zitten.”
Christusfiguur
De onderzoeker vindt de vaak gestelde vraag of ‘alles wat kan ook mag’ de vernieuwing remmen. Een betere vraag vindt ze: ‘Wat doet die nieuwe technologie met mij en met de samen leving?’ “Probeer je voor te stellen hoe zij zich ontwikkelt, en wat daar van dan de consequenties kunnen zijn.” Kunstenaars kunnen dit debat inspireren, omdat juist zij sterk zijn in het verbeelden van dat wat (nog) niet onder woorden is te brengen.
Zelf vond ze het marmeren beeld Ecce Homo van Bryan Crockett een eyeopener. De ‘oncomuis’ als de Christusfiguur verbeeldt hier de biotechnologie die ‘voor God speelt’, maar ook de belofte die uitgaat van muizenbiotechnologie: dat deze muizen ons zullen verlossen van ziektes. Een ander voorbeeld is het kunstwerk Genpets van Adam Brandesj. Deze kunstenaar ‘verkoopt’ gentechhuisdiertjes via ziin virtuele biotechbedrijf BioCenica.
Zo’n nieuw en open debat wil niet zeggen dat straks ook alle creaties wenselijk zijn. Persoonlijk heeft Ter Gast moeite met productiekippen die veel te snel groeien maar tegelijkertijd zo zijn gemaakt dat ze hier geen last van hebben. En ook neurotische laboratoriummuizen vindt ze niks. “Die dieren hebben geen kwaliteit van leven.”
Door: Marianne Heselmans
