“Once you give up integrity, the rest is a piece of cake.”
J.R. Ewing
DE DAPPERE KIJKER is voor iedereen die zichzelf weleens vragen stelt als: hoe weet ik eigenlijk wat het goede is om te doen; hoe maak ik de juiste keuze in een lastige situatie; waar komt onze moraal vandaan; of, waarop baseer ik mijn morele oordelen?
Aan de hand van verhalen over helden en schurken uit populaire series, films en de Bijbel laat ik zien WAAROM NETFLIX ONS MEER TE BIEDEN HEEFT DAN KANT. Verhalen zijn, in tegenstelling tot filosofische teksten, een noodzakelijk ingrediënt voor het ontwikkelen van een moraal. Fictieve personages zijn collectief eigendom. Iedereen kent ze, of kan ze leren kennen. Dat maakt goede gesprekken over hun daden mogelijk. Waarom zijn sommige handelingen gewoon dom en andere ronduit immoreel?
BESTEL DE DAPPERE KIJKER (bij Bazarow levert een lokale boekhandel jouw boek)
De eerste echte held is Eva. Zij verkoos kennis van goed en kwaad boven de gelukzalige positie van onwetendheid en snoepte van de appel. Daar had ze wel lef voor nodig, want de prijs was hoog: baren in pijn. Het snoepen van de verboden vrucht is geen zonde, maar juist the right thing to do. Na die daad van Eva is de mens mens (met geweten) geworden. Een vergelijkbaar ‘ontwaken’ of ‘mens worden’ zien we ook in andere scheppingsverhalen zoals Pinokkio en The Matrix. Waarom wordt Eva al zondares afgespiegeld en is Neo, de hoofdpersoon uit de The Matrix een held?
“Beste mevrouw ter Gast,
Ik vond laatst uw boek in de boekhandel. Deze trok mij meteen aan omdat ik gek ben op series en films, maar ook graag filosofeer, en ethiek erg interessant vind. Ik moet zeggen: het was een impulsaankoop, ik kende het niet maar was meteen verkocht. Vanochtend heb ik het boek uitgelezen, vooral het hoofdstuk over de revolverhelden, en de passages over Eva’s morele moed en het voorbeeld van The Bridge vond ik erg mooi om te lezen. Voor mij zijn films en series iets voor de lol, maar juist bij series als Dexter vond ik het interessant om na te denken over de morele waarden hierachter. Ik heb genoten van uw boek, en zal het zeker aanraden aan mijn docent Ethiek!”
Een boek over helden kan natuurlijk niet zonder schurken. Iconische schurken als J.R Ewing, Gordon Gekko, en Frank Underwood worden ten tonele gevoerd. Wat maakt hen zo slecht? En waarom bewonderen we deze mannen?
Een bijzondere rol in het betoog is weggelegd voor Clint Eastwood. Hij komt in twee hoofdstukken voor. Eerst als Frankie Dunn, de hoofdpersoon van Million Dollar Baby. In dit verhaal is Eastwood een tragische held. Een held omdat hij ervoor kiest zijn eigen morele geweten te volgen en niet blind te vertrouwen op de priester (of het woord van God). Dat is moedig. In een ander hoofdstuk lezen we waarom twee andere Eastwood karakters, de revolverheld Inspector Callahan (Dirty Harry) en de Koreaveteraan Walt Kowalski (Gran Torino), als morele rolmodellen hun houdbaarheidsdatum hebben overschreden.
In het laatste hoofdstuk spelen de hedendaagse Netflix-helden de hoofdrol. Dit zijn complexe karakters die het, net als wijzelf, soms niet weten. Deze hedendaagse helden durven daar eerlijk voor uit te komen. Het zijn mensen die openlijk twijfelen, fouten maken en daarvan leren. Mensen met wie we ons kunnen identificeren, simpelweg omdat ze niet perfect zijn. Kortom, karakters die je de ene brandende vraag doen stellen:
Wat zou jij doen als je in hun schoenen zou staan?
DE DAPPERE KIJKER IN DE MEDIA
Van films wordt je slimmer.
Kinder- en jeugdfilms zijn uitstekend geschikt om in zo’n mediales te worden vertoond. In haar boek De dappere kijker beschrijft filosoof Ellen ter Gast hoe films en series juist (ethische) inzichten aan de orde stellen. […] Van kijken word je slimmer. Of, zoals Ter Gast schrijft: „Eigenlijk bevat ieder verhaal een les. Je moet alleen bewust kijken, en praten over wat je ziet.” En waar kun je daar nu beter over praten dan thuis en in de klas?
NRC
Nederlands Dagblad: Wie wil leren wat het goede handelen is, moet Netflix kijken
De Interne Keuken: In gesprek met Koen Fillet en Sven Speybrouck.
Spijkers met Koppen: In gesprek met Dolf Jansen en Felix Meurders
Editie.nl: Bio-ethicus: ‘Van series kijken word je slimmer’
Hoe bingewatchen je slimmer maakt: ‘Je kunt beter Netflix kijken dan filosofieboeken lezen’
Goed nieuws, want honderden verloren gewaande uren van ons leven hebben opeens betekenis gekregen: volgens het boek ‘De dappere kijker’ kan Netflix u meer leren over mens en maatschappij dan de verzamelde werken van Kant, Nietzsche en Schopenhauer samen! We hebben het gecheckt: schrijfster van het boek Ellen ter Gast is géén luierende filosofiestudente op zoek naar een excuus, wel een gediplomeerd bio-ethicus, die hieronder haarfijn uitlegt waarom Frank Underwood uit ‘House of Cards’ nuttiger is dan Plato.
HUMO
Ik moet zeggen: prikkelend is ”De dappere kijker” zeker. Het is een helder geschreven boek, dat tot nadenken stemt.
Reformatorisch dagblad
De praktische ethiek in ‘De dappere kijker’ is verfrissend
Ellen ter Gast’s nadruk op praktische ethiek, het vormen van morele overtuigingen aan de hand van concrete situaties die ze vindt in verhalen, is verfrissend. Ook haar nadruk op het onderscheid tussen morele overtuigingen en moreel handelen, is meer dan terecht. Want vanaf de zijlijn is het meestal niet zo moeilijk om anderen te veroordelen. Maar hoe zou je zelf handelen in een echt problematische situatie en zou je de gevolgen van dat handelen kunnen dragen?
TROUW
De dappere kijker. Waarom Netflix ons meer te bieden heeft dan Kant. Ethische reflectie via Netflix
Zij schrijft aanstekelijk, brutaal en uitdagend. Daarbij durft ze – even speels als gericht – tegen heilige huisjes te schoppen.
Medisch contact
Metro: ‘Van series kijken word je slimmer’
Margriet: Expert: ‘Series kijken maakt je slimmer dan boeken lezen’
Libelle: Netflix-verslaafd? Goed nieuws: het maakt je slimmer
Klement september 2018
ISBN: 9789086872736
